Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, το Μουσείο του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή πραγματοποιεί ένα μεγάλο εικαστικό αφιέρωμα στον Φώτη Κόντογλου μέσα από άλλους 39 καλλιτέχνες και 135 έργα.
Pepper Team
04/10/2022
Ο Φώτης Κόντογλου ήταν από τις εμβληματικότερες μορφές της γενιάς του ’30, που άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στον 20ό αιώνα.
Ζωγράφος και λογοτέχνης, λόγιος, άνθρωπος του πνεύματος και των γραμμάτων. Μυημένος στα νέα ρεύματα της τέχνης χωρίς όμως να επιθυμεί να ταυτιστεί με αυτά, παρά το γεγονός ότι επηρεάστηκε φανερά από μορφές της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, όπως ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ο Van Gogh και ο Pablo Picasso. Η σύνδεσή του με την παράδοση, η αναζήτηση του παρελθόντος, οι ανατολίτικες ρίζες και οι μνήμες της προσφυγιάς από τα 27 του χρόνια, τον καθόρισαν βαθιά. Παράλληλα αναγνωρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους του 20ού αιώνα, χωρίς όμως να διαθέτει πτυχίο στις τέχνες ή να έχει διδάξει, έχοντας συγκροτήσει, μέχρι και τον θάνατό του το 1965, ένα από τα πιο δυναμικά εργαστήρια με τον ίδιο στον ρόλο του αρχιμάστορα και γύρω του νέους καλλιτέχνες που συγκεντρώθηκαν για να μάθουν και να επηρεαστούν από το μοναδικό ύφος της τέχνης του.
Σε όλα τα έργα του, η υπογραφή δια χειρός Φωτίου Κόντογλου, για να θυμίζει έναν καλλιτέχνη που πίστευε ότι η θεία έμπνευση ήταν αυτή που καθοδηγούσε την καλλιτεχνική του δημιουργία και όχι ο ίδιος του ο εαυτός, παρουσιάζοντάς την σαν μια υπόθεση λειτουργικότητας. Υπήρξε πολύπλευρος καλλιτέχνης που κινήθηκε μεταξύ του μοντερνισμού, που γνώρισε στο Παρίσι μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, και του τοπικού χαρακτήρα της παράδοσης, της βυζαντινότροπης, ελληνοκεντρικής τέχνης και των καλλιτεχνικών ρευμάτων της δύσης.
Φώτης Κόντογλου (1895-1965) «Ο Λαοκόων», 1938. Λάδι σε καμβά, 80 × 100 εκ. Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών
Με αφορμή λοιπόν την επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, το Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή πραγματοποιεί ένα μεγάλο εικαστικό αφιέρωμα στον χαρισματικό δάσκαλο Φώτη Κόντογλου, με τίτλο «Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους», από τις 21 Σεπτεμβρίου έως και τις 12 Δεκεμβρίου 2022.
Εξετάζοντας όλες τις πλευρές της ζωής του που αντικατοπτρίζονται μέσα από το έργο του και εστιάζοντας στον ρόλο του ως δάσκαλος και στην επιρροή που άσκησε σε νεότερούς του.
Στο πρώτο σκέλος της έκθεσης, θα αναδειχθεί η πολιτιστική και πνευματική προσφορά του Φώτη Κόντογλου στο πεδίο των εικαστικών τεχνών και τα Γράμματα κατά τον 20ο αιώνα, ενώ στο δεύτερ, ζητούμενο είναι η ανάδειξη των επιρροών που δέχθηκαν οι νεότεροι.
-
- Νίκος Εγγονόπουλος (1907-1985), «Πορτραίτο», 1949. Τέμπερα σε χαρτί, 23 × 18,5 εκ. Συλλογή Ελένης Καλλιγά-Ιδιωτική συλλογή
-
- Φώτης Κόντογλου (1895-1965), «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», 1947. Μελάνι σε χαρτί, 18,8 × 14 εκ. Ιδιωτική συλλογή
-
- Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), «Νεαρό κορίτσι», 1964. Αυγοτέμπερα σε ξύλο, 45,5 × 37 εκ. Συλλογή Ευάγγελου και Κατίγκως Αγγελάκου
-
- Φώτης Κόντογλου (1895-1965), «Εγγονόπουλος, Φαναριώτης», 1934. Αυγοτέμπερα σε ξύλο, 25,5 × 19,5 εκ. Ιδιωτική συλλογή
Εκτός από τους άμεσους, πρωτόκλητους μαθητές του που ήταν ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νίκος Εγγονόπουλος, στενή ήταν η σχέση που αναπτύχθηκε με τον Ράλλη Κοψίδη, τον Σπύρο Παπαλουκά, τον Σπύρο Βασιλείου, τον συμπατριώτη του Στρατή Δούκα και τον Νίκο Βέλμο, ενώ υπήρξαν και αυτοί που ανήκουν στη χορεία των «κρυπτομαθητών» όπως ο Γιάννης Μόραλης, ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος, ο Κλέαρχος Λουκόπουλος και ο Klaus Vrieslander, οι οποίοι διατηρούσαν επαφές χωρίς όμως να γίνουν ποτέ βοηθοί και συνεργάτες του. Αλλά και από τους εν ζωή καλλιτέχνες, πολλοί είναι αυτοί που εισέπνευσαν στην καλλιτεχνική και πνευματική αύρα ενός έργου που έμμεσα επηρέασε το έργο τους, και οι οποίοι ευγνώμονα ομολογούν την οφειλή τους.
Για την επίτευξη του σκοπού, έργα 39 καλλιτεχνών αντιπαρατίθενται σε έργα του Φώτη Κόντογλου όπου καταδεικνύονται οι επιρροές, άμεσες και έμμεσες: 52 δανειστές, ιδρύματα, φορείς και ιδιώτες συνέβαλαν με δανεισμούς που αριθμούν σε 135 έργα.
Άποψη της έκθεσης «Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους»
Η έκθεση αναπτύσσεται στις εξής θεματικές ενότητες: Οι πρώτοι μαθητές, Μύθοι και ήρωες, Προσωπογραφίες, Τοπογραφίες, Ο ξεριζωμός, Ιστορήσεις Ναών και Εικονογραφία.
Στην έκθεση συμμετέχουν με έργα τους οι καλλιτέχνες Ιωάννης Βαμπούλης, Πέτρος Βαμπούλης, Σπύρος Βασιλείου, Φώτης Βάρθης, Νίκος Βέλμος, Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος, Γεώργιος Γλιάτας, Στέφανος Δασκαλάκης, Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Νίκος Εγγονόπουλος, Μάρκος Καμπάνης, Ανδρέας Κοντέλλης, Φώτης Κόντογλου, Γεώργιος Κόρδης, Ράλλης Κοψίδης, Αλέκος Κυραρίνης, Αλέκος Λεβίδης, Κλέαρχος Λουκόπουλος, Νεκτάριος Μαμάης, Τάσος Μαντζαβίνος, Ιωάννης Μητράκας, Γιάννης Μόραλης, Νίκος Μόσχος, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Χρήστος Μποκόρος, Γιάννης Παπαδέλης, Σπύρος Παπαλουκάς, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Κώστας Παπανικολάου, Σπύρος Παπανικολάου, Γιώργος Ρόρρης, Εδουάρδος Σακαγιάν, Παύλος Σάμιος, π. Σταμάτης Σκλήρης, Σωτήρης Σόρογκας, Γιάννης Τσαρούχης, Στέλιος Φαϊτάκης, Φίκος, Νικόλαος Χούτος, Γιώργος Χοχλιδάκης και Klaus Vrieslander.
Επιμελητής της έκθεσης είναι ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης.
Φώτης Κόντογλου (1895-1965), «Στρατής Δούκας», 1923. Νωπογραφία, 32 × 27 εκ. Ιδιωτική συλλογή
«Ο Φώτης Κόντογλου και η επιρροή του στους νεότερους»
Μουσείο Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή
Ερατοσθένους 13, Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων
1ο Υπόγειο
21 Σεπτεμβρίου – 12 Δεκεμβρίου
