06/05/2019
Της Βαρβάρας Σαββίδη.
Αδιαμφισβήτητα το γεγονός του καλοκαιριού η σύμπραξη του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με την περίφημη Comédie-Française. Τον παλαιότερο εν ενεργεία θίασο παγκοσμίως, από όπου έχουν περάσει – και συνεχίζουν – εμβληματικά ονόματα του θεάτρου. Πόσο μάλλον, όταν εντάσσει στο πλούσιο ρεπερτόριό της ελληνική τραγωδία, σε μια παράσταση που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην ιστορία της Κομεντί, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Κι ακόμη περισσότερο, όταν τη σκηνοθεσία υπογράφει ο πρωτοπόρος Ivo Van Hove, καλλιτεχνικός διευθυντής του Toneelgroep Amsterdam, με παρουσία στα σημαντικότερα θέατρα διεθνώς και σημαντικές συνεργασίες, όπως αυτή με τον David Bowie με αφορμή το κύκνειο άσμα του, το μιούζικαλ Lazarus.
Ο Βαν Χόβε, στη δεύτερη συνεργασία του με την Κομεντί Φρανσαίζ μετά τους «Καταραμένους» του Βισκόντι, για την οποία απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, καταπιάνεται με τον Ευριπίδη. Κι όχι με ένα έργο του, αλλά με δύο. Δεν είναι η πρώτη φορά, άλλωστε, που συνενώνει σε μια παράσταση περισσότερα έργα. Εδώ το καταφέρνει σε δύο μόλις ώρες, βγάζοντας στην επιφάνεια όλη τη βία του Ευριπίδη στις τραγωδίες «Ηλέκτρα» και «Ορέστης», σαν να παρουσιάζει ένα ενιαίο θρίλερ. Η πολυαναμενόμενη ξένη παραγωγή του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, θα δώσει δύο μόνο παραστάσεις στις 26 και 27 Ιουλίου 2019 στην Επίδαυρο.
«Ηλέκτρα / Ορέστης»: πώς διαβάζει ένας Βέλγος σκηνοθέτης την αρχαία ελληνική τραγωδία;
Δαιμονικοί τελετουργικοί χοροί, σκηνή καλυμμένη με λάσπη, πρόσωπα βουτηγμένα στο αίμα και την απελπισία, καταιγιστικές ερμηνείες, όλα υπογραμμισμένα περίτεχνα από τις ακουστικές και ηλεκτρονικές συνθέσεις του Eric Sleichim που φέρουν καθαρές επιρροές από το ιαπωνικό θέατρο.
Ο Ίβο Βαν Χόβε παραδίδει μια οργιαστική παράσταση, λουσμένη στη λάσπη και το αίμα, με σκηνές που συχνά αγγίζουν το σπλάτερ. Ο κύκλος βίας που γεννά η ανάγκη των δυο αδερφιών της οικογένειας των Ατρειδών για εκδίκηση, εκκινώντας με τη μητροκτονία, είναι στο επίκεντρο. Συνενώνοντας τις δυο τραγωδίες, ο Βαν Χόβε έχει ουσιαστικά δημιουργήσει ένα νέο έργο, αφαιρώντας σκηνές και χορικά, κι εξαλείφοντας τη χρονική απόσταση που χωρίζει τα γεγονότα που αφηγούνται τα δυο έργα του Ευριπίδη. Στη σύντομη συνάντησή μας μετά την παράσταση, ο σκηνοθέτης ανέφερε πως αποφάσισε να αφαιρέσει τις πολλές επαναλήψεις του κειμένου καθώς η πλοκή γίνεται γρήγορα κατανοητή, και το έχει δομήσει ως ένα ενιαίο έργο, σαν μία ταινία θρίλερ.
Η πρόθεσή του είναι να υπογραμμίσει τη βία και τον ρεαλισμό των κειμένων του Ευριπίδη, με έναν τρόπο που ίσως δεν έχουμε ξαναδεί. Για τον Βαν Χόβε και τον δραματολόγο Bart Van Den Eynde, η ιστορία της Ηλέκτρας, του Ορέστη και του Πυλάδη, είναι μια ιστορία εκδίκησης, αλλά και μιας μικρής ομάδας που σταδιακά ριζοσπαστικοποιείται, φτάνοντας να δημιουργήσει μια άτυπη τρομοκρατική οργάνωση, τηρουμένων των αναλογιών. Μάλιστα, στο πρόγραμμα της παράστασης δίνεται κι ένα θεωρητικό κείμενο με τίτλο «Το παζλ της ριζοσπαστικοποίησης» μαζί με την πυραμίδα των ψυχολογικών επιπέδων που οδηγούν στην τρομοκρατία.
Παρακολουθώντας την τρίτη μόλις παράσταση, τη Δευτέρα 29 Απριλίου, έχω διαρκώς στο νου την περιγραφή που μας είχε δώσει λίγο νωρίτερα ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Κομεντί Φρανσαίζ, Ερίκ Ρουφ, λέγοντας πως «πρόκειται για μια θεαματική παράσταση», κατά την προετοιμασία της οποίας «ο θίασος δεν δίστασε να δοκιμάσει τίποτα από όσα του ζητήθηκαν».
Οι σκηνοθετικές επιλογές
Και πράγματι, έχουν γίνει πολλές έξυπνες επιλογές που οδηγούν σε ένα διαρκώς κλιμακούμενο θέαμα. Η άλλοτε υπόκωφη κι άλλοτε εκκωφαντική μουσική σύνθεση του Eric Sleichim ερμηνευμένη από το Trio Xenakis, με ακουστικά, ηλεκτρικά κρουστά και ηλεκτρική κιθάρα. H γεμάτη ενέργεια ερμηνεία της Suliane Brahim ως Ηλέκτρα – αγρίμι, που την πλημμυρίζει η οργή και των Ορέστη (Christophe Martinez) και Πυλάδη (Loïc Corbery). Oι, σχεδόν τελετουργικές, χορογραφίες του σημαντικού δημιουργού Wim Vandekeybus, ερμηνευμένες από τον Χορό, με κινήσεις που αποτείνουν φόρο τιμής στην «Ιεροτελεστία της Άνοιξης» της Πίνα Μπάους και τις Βακχικές μαινάδες. Η σκηνογραφική δουλειά (η καλυμμένη με λάσπη σκηνή κι η κατασκευή πόρτα / τάφος / παλάτι στο μέσον της) από τον, επίσης μόνιμο συνεργάτη του Βαν Χόβε, Jan Versweyveld.
Η επιλογή των χρωματικών ενδυματολογικών αντιθέσεων που υποδηλώνουν τους αντίθετους κόσμους της Ηλέκτρας και του Ορέστη, των φτωχών και των αριστοκρατών. Γκρι για την Ηλέκτρα, έντονο μπλε για τον Ορέστη, τον Πυλάδη και την Κλυταιμνήστρα. Στην πορεία της παράστασης, τα πεντακάθαρα μπλε κοστούμια τους γεμίζουν αίμα και χώμα, οπτικοποιώντας ίσως έτσι την κοινή, τραγική μοίρα όλων, τη μετάβαση των ηρώων σε μια άλλη κατάσταση, του θύτη και του θύματος.
Κι ακόμα, η σκηνή του δαιμονικού μονολόγου της Ηλέκτρας πάνω από το άψυχο σώμα του Αίγισθου και τα όσα -σοκαριστικά σε ένα βαθμό- ακολουθούν, εντάσσεται πλήρως στο σύμπαν που έχει χτίσει ο σκηνοθέτης, χωρίς να δίνει την εντύπωση της πρόκλησης για την πρόκληση.
Λίγα λόγια για την Κομεντί Φρανσαίζ
Το ιστορικό αυτό θέατρο της Γαλλίας, ιδρύθηκε το 1680 από τον Λουδοβίκο ΙΔ’. Aπό το 1799 στεγάζεται στο Palais Royale (Salle Richelieu) στο κέντρο του Παρισιού κι είναι ένα από τα λίγα κρατικά θέατρα της Γαλλίας, επιχορηγούμενο πλήρως από το κράτος. Σκοπός της Comédie είναι να ανεβάζει έργα του κλασικού ρεπερτορίου. Σε περίπτωση που κάποιος σκηνοθέτης θέλει να παρεκκλίνει αυτού, όπως συνέβη πρόσφατα με το ανέβασμα του «Φάνυ και Αλέξανδρος» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, πρέπει να δοθεί άδεια από ειδική επιτροπή της Comédie. Αντιστοίχως, μια επιτροπή από ηθοποιούς μέλη της, αποφασίζει για την αποχώρηση κάποιου ηθοποιού. Τόσο ο σκοπός, όσο και ο τρόπος λειτουργίας της, παραμένουν αναλλοίωτοι από την ίδρυσή της, μέχρι σήμερα.
Η Comédie, ή αλλιώς το «Σπίτι του Μολιέρου», έχει μόνιμο θίασο κι είναι παραγωγικότατη, καθώς παρουσιάζει καθημερινά ένα πλούσιο, εναλλασσόμενο ρεπερτόριο.
Πληροφορίες
«Ηλέκτρα/Ορέστης», Comédie-Française, σε σκηνοθεσία Ivo Van Hove
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
26/07 έως 27/07/2019 στις 21:00
Η παράσταση θα παρουσιαστεί με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.
Υπό την αιγίδα της Γαλλικής Πρεσβείας, του Γαλλικού Ινστιτούτου, και της Comédie-Française
Η προπώληση έχει ξεκινήσει.
Κλείστε τα εισιτήριά σας εδώ
