Εν αναμονή των επίσημων εγκαινίων, που φαίνεται πως θα πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο, κάνουμε μια αναδρομή στην πορεία της Εθνικής Πινακοθήκης, από την ίδρυσή της το 1900 μέχρι τη σημερινή κτιριακή της επέκταση.
Από τη Βαρβάρα Σαββίδη
22/03/2021
Αν προσπαθείτε να θυμηθείτε πότε επισκεφθήκατε τελευταία φορά την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου (όπως είναι η πλήρης ονομασία της), αυτό θα ήταν μάλλον το αργότερο το 2013, όταν δηλαδή έκλεισε με σκοπό την κατασκευή της επέκτασής της. Οι τότε ανακοινώσεις μιλούσαν για παράδοση του έργου τα Χριστούγεννα του 2015 με αρχές του 2016. Είναι λοιπόν επόμενο, μετά από τόση καθυστέρηση, να υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και ανυπομονησία από τους φιλότεχνους, για το νέο κτίριο των 20.760 πλέον τετραγωνικών μέτρων και τα περίπου 20.000 εκθέματα που φαίνεται πως θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο του 2021, εάν το επιτρέψουν οι υγειονομικές συνθήκες.
Οι πρώτες εικόνες τόσο από τους εξωτερικούς, όσο και από τους εσωτερικούς χώρους κυκλοφόρησαν ήδη, με αφορμή το συμβολικό άνοιγμα της Πινακοθήκης στις 24 Μαρτίου 2021, όπου θα υποδεχθεί τους ξένους ηγέτες που θα βρεθούν στη χώρα μας για την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.
Πέρα από τη μορφή του νέου κτιρίου που συγκεντρώνει αμφιλεγόμενα σχόλια, ήδη συζητιούνται πολύ τα έργα που θα δούμε στις μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις της, η άγνωστη τοιχογραφία του Φώτη Κόντογλου, το γλυπτό του Ροντέν «Άνθρωπος που βαδίζει πάνω σε κολόνα» που θα καλωσορίζει τους επισκέπτες, αλλά και η μνημειακού μεγέθους «Λαϊκή Αγορά» του Παναγιώτη Τέτση, διαστάσεων περίπου 15 μέτρων, την οποία αναμένουμε να θαυμάσουμε στην ολότητά της, καθώς θα εκτίθεται στην υποδοχή του κτιρίου, όπου θα υπάρχει και κέντρο ψηφιακής πληροφόρησης.
Με αυτή την αφορμή, ξεχωρίζουμε ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία για την ιστορία της Εθνικής Πινακοθήκης, από την επίσημη ιστοσελίδα της.
Η «Λαϊκή Αγορά» του Παναγιώτη Τέτση
ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΟΤΙ
Η Εθνική Πινακοθήκη ιδρύθηκε στις 10 Απριλίου 1900. Πρώτος διευθυντής της – έφορος, όπως όριζε τότε ο νόμος, διορίστηκε ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης. Οι πρώτες συλλογές της προέρχονταν από το Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο.
Ο γνωστός σε όλους μας συγγραφέας και κριτικός τέχνης Ζαχαρίας Παπαντωνίου ανέλαβε τη διεύθυνση του ιδρύματος το 1918 (χρονιά κατά την οποία εκδόθηκαν και «Τα ψηλά βουνά»), ενώ στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι το θάνατό του, το 1940.
Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου εμπλούτισε τις συλλογές της Πινακοθήκης με σημαντικά έργα Ελλήνων καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η Συναυλία των Αγγέλων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που αγοράστηκε το 1931 σε δημοπρασία στο Μόναχο, έναντι του σημαντικού ποσού των 5.900.000 δρχ. που κατέβαλλε το ελληνικό κράτος. Στη διάρκεια της θητείας του, εγκαινιάστηκε και η συλλογή γλυπτικής.
Μια από τις μελανότερες στιγμές της Εθνικής Πινακοθήκης ήταν η κλοπή του αυθεντικού πίνακα του Πικάσο «Η Γυναίκα με το Κεφάλι» από τη συλλογή της το 2012 – ο πίνακας είχε φιλοτεχνηθεί στα 1939 και ο Πικάσο τον είχε αφιερώσει στον ελληνικό λαό με ιδιόχειρη αφιέρωση. Η κλοπή, που είχε σημειωθεί στις 9 Ιανουαρίου στο μουσείο στο κέντρο των Αθηνών, παραμένει έως σήμερα ανεξιχνίαστη, με τις έρευνες να περιστρέφονται γύρω από διαρρήκτες και Έλληνες «νονούς» της νύχτας.
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541 – 1614) / Η συναυλία των Αγγέλων / Εθνική Πινακοθήκη
Σ’ όλη τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, οι θησαυροί της Πινακοθήκης παρέμεναν κρυμμένοι στο Αρχαιολογικό Μουσείο και, τα πιο πολύτιμα έργα, στο θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Το 1954 η Εθνική Πινακοθήκη συγχωνεύτηκε με το σημαντικό κληροδότημα Αλεξάνδρου Σούτσου, απ’ όπου προέρχεται και η διπλή της ονομασία.
Η Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, είναι η μακροβιότερη διευθύντρια της Πινακοθήκης, καθώς βρίσκεται επικεφαλής του ιδρύματος από το 1992 έως σήμερα.
Η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, έχει συνολικά τέσσερα παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία βρίσκονται στη Σπάρτη (Κουμαντάρειος Πινακοθήκη), στην Κέρκυρα, στο Ναύπλιο και στην Αίγινα, ενώ συνδέεται οργανικά με την Εθνική Γλυπτοθήκη.
«Εαρινή Συμφωνία» (1886), του Νικόλαου Γύζη / Δωρεά του Αντωνίου Μπενάκη στην Εθνική Πινακοθήκη
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ
Από την αρχή της ίδρυσης της Εθνικής Πινακοθήκης, υπήρχε ζήτημα στέγασης, καθώς δεν διέθετε κτίριο και αρχικά στεγαζόταν στον πάνω όροφο του κεντρικού διαμερίσματος του Πολυτεχνείου. Από τον 1941, η Πινακοθήκη αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το κεντρικό κτήριο του Πολυτεχνείου λόγω επιτάξεως. Τα επόμενα χρόνια στεγάστηκε σε διάφορα κτίρια, μεταξύ των οποίων το Μουσείο Μπενάκη, η Casa d’Italia, το Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα κτίριο στην οδό Κολοκοτρώνη, οι στρατώνες του Πυροβολικού στη Ριζάρη, ένα διαμέρισμα στη γωνία των οδών Ευφρονίου και Βασιλέως Αλεξάνδρου.
Ήταν προφανές ότι το ζήτημα της στέγασης ήταν επιτακτικό. Το 1956 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την ανέγερση κτιρίου κι ύστερα από καθυστερήσεις και εμπλοκές σχετικά με το ζήτημα του οικοπέδου, η ανέγερση του πρώτου από τα σημερινά κτίρια ολοκληρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘60.
Το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, χαρακτηριστικό έργο του μοντέρνου διεθνούς ρυθμού, σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες καθηγητές Ν. Μουτσόπουλο, Παύλο Μυλωνά και Δημήτρη Φατούρο. (Ο πρώτος μελετητής απεχώρησε αργότερα). Θεμελιώθηκε το 1964 και εγκαινιάστηκε το Α΄ κτήριο το 1968 και το Β΄ το 1976.
Μια άγνωστη τοιχογραφία του Φώτη Κόντογλου στη νέα Εθνική Πινακοθήκη
Η ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΣΗΜΕΡΑ
Η Εθνική Πινακοθήκη περικλείει στις συλλογές της περισσότερα από 20.000 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής και άλλων μορφών τέχνης και αποτελεί το θησαυροφυλάκιο της νεότερης ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας, καλύπτοντας μια περίοδο από τα μεταβυζαντινά χρόνια ως τις μέρες μας. Διαθέτει επίσης μία αξιόλογη συλλογή δυτικοευρωπαϊκής ζωγραφικής.
Ο όγκος όλων αυτών των θησαυρών, η απαιτητική διαχείρισή τους, οι πολλαπλές δραστηριότητες και οι εκθέσεις, έκαναν επιτακτική την ανάγκη επέκτασης της Πινακοθήκης.
Το σχέδιο επέκτασης που ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες, βασίζεται σε προμελέτες που έγιναν από τους αρχικούς αρχιτέκτονες του κτιρίου, από τα γραφεία των καθηγητών Παύλου & Κωνσταντίνου Μυλωνά και Δημήτρη Φατούρου, με χορηγία του Ιδρύματος “Μαρία Τσάκος”. Οι τελικές μελέτες οφείλονται στο γραφείο «Π. Γραμματόπουλος-Χρ. Πανουσάκης & Συνεργάτες, Αρχιτεκτονική ΕΠΕ» και «Δ. Βασιλόπουλος & Συνεργάτες Ε.Ε.» Η επέκταση προσθέτει 11.020 μ2 στο υπάρχον κτίριο.
Στην κατηγορία πόλη διάβασε και αυτό: Νέο φως θα εκπέμπει η Ακρόπολη
