02/09/2020
Ο/η συγγραφέας από την Ολλανδία, μόλις 29 ετών, σπάει επίσης το ρεκόρ ηλικίας όντας ο/η νεαρότερ@ που αποσπά το τιμητικό διεθνές έπαθλο στην ιστορία του θεσμού.
Η σημαντική ετήσια λογοτεχνική βράβευση International Booker Prize αναδεικνύει φέτος τη δουλειά ενός non binary ατόμου, τον/τη Marieke Lucas Rijneveld, το νεότερο, μάλιστα, στην ιστορία του θεσμού που τιμάται με το συγκεκριμένο βραβείο, ενώ είναι και η πρώτη φορά που απονέμεται σε ολλανδικό βιβλίο.
Με το πρώτο του/της μυθιστόρημα με τίτλο «The Discomfort of Evening», ο/η 29χρονος/-η Ολλανδός/-ή Marieke Lucas Rijneveld κατάφερε να νικήσει τους άλλους φιναλίστ από όλο τον κόσμο και να αποσπάσει το πολυπόθητο βραβείο (γνωστό μέχρι πρότινος ως Man Booker International) που στο παρελθόν έχουν κερδίσει ονόματα όπως οι Άλις Μονρό (2009), Φίλιπ Ροθ (2011), Λάζλο Κρασναχορκάι (2015) και Όλγκα Τοκάρτσουκ (2018), η οποία στη συνέχεια βραβεύθηκε και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η ανακοίνωση του φετινού βραβείου έγινε στις 26 Αυγούστου, τρεις μήνες μετά την προκαθορισμένη αρχική ημερομηνία της 19ης Μαΐου, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το βραβείο απονέμεται από το 2005 σε μυθιστορήματα από όλο τον κόσμο, των οποίων οι αγγλικές μεταφράσεις κυκλοφορούν στη Βρετανία, και στόχος του είναι να υπενθυμίζει ότι η μυθιστορηματική αφήγηση ξεπερνά τις γλώσσες, τις κουλτούρες και τις προσωπικές εμπειρίες, παρέχοντας ένα παράθυρο στον κόσμο. Το έπαθλο συνοδεύεται από το ποσό των 50.000 λιρών, που μοιράζονται ο συγγραφέας και ο μεταφραστής του βιβλίου, στην προκειμένη η Michele Hutchison, που μετέφρασε το βιβλίο από τα ολλανδικά στα αγγλικά για τον εκδοτικό οίκο Faber & Faber.
Στην πραγματικότητα, οι ομοιότητες ανάμεσα στο βιβλίο και στον αληθινό θάνατο του αδερφού του/της, προκάλεσαν ρήγμα στην οικογένεια, σύμφωνα με τον/τη Rijneveld. Όταν το βιβλίο εκδόθηκε στην Ολλανδία το 2018, «όλο το χωριό μιλούσε γι’ αυτό». «Η οικογένειά μου κι εγώ είμαστε πολύ διαφορετικοί. Δεν μεγάλωσαν με λογοτεχνία, οπότε είναι δύσκολο για εκείνους να καταλάβουν ότι σε ένα μυθιστόρημα δεν είναι όλα αλήθεια». Το ίδρυμα απονέμει επίσης κάθε χρόνο, από το 1969, το βραβείο Booker για λογοτεχνικά έργα των οποίων η πρωτότυπη γλώσσα είναι η αγγλική και έχουν κυκλοφορήσει στη Βρετανία. Νικητές της τελευταίας δεκαετίας είναι, μεταξύ άλλων, οι Μάργκαρετ Άτγουντ, Χίλαρι Μαντέλ, Τζούλιαν Μπαρνς, Τζορτζ Σόντερς και Άνα Μπερνς.
Το εξώφυλλο της αγγλικής έκδοσης «Αυτό το βιβλίο μας συνάρπασε όλους, όταν το πρωτοσυναντήσαμε νωρίς στη διαδικασία του διαγωνισμού, και ο ενθουσιασμός μας μόνο μεγάλωνε κατά τη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης ανάγνωσης» δήλωσε ο Ted Hodgkinson, επικεφαλής της κριτικής επιτροπής. «Πρόκειται για μια τρυφερή και γεμάτη κατανόηση ανάμνηση μιας παιδικής ηλικίας, που κινείται ανάμεσα στην ενοχή και τη λύτρωση, από ένα άτομο με συναρπαστικό ταλέντο και ικανότητες στη συγγραφή». Λυρικό, ωμό και θαρραλέο, το βιβλίο «The Discomfort of Evening» τοποθετείται στις αρχές της νέας χιλιετίας και εξερευνά τη ζωή μιας θρησκευόμενης οικογένειας χριστιανών στην Ολλανδία, μέσα από τα μάτια της 10χρονης Jas, της οποίας ο αδερφός πεθαίνει σε ένα αναπάντεχο δυστύχημα σε πατινάζ στον πάγο. Συνεπακόλουθα ο πατέρας της αποξενώνεται, η μητέρα της αντιμετωπίζει ψυχωτικά επεισόδια και τα αδέρφια της, στο ξύπνημα της εφηβείας, αρχίζουν να εξερευνούν τα σώματά τους και να κακοποιούν τα ζώα της φάρμας.
Σύμφωνα με τον Independent, πρόκειται για «ένα σκοτεινό πορτρέτο της παιδικής ηλικίας, γεμάτο με συναρπαστικές εικόνες μιας οικογένειας διαλυμένης, όχι μόνο από την οδύνη αλλά και από την αδυναμία να την αναγνωρίσουν και να την παραδεχτούν. Το ντεμπούτο του/της Rijneveld προσεγγίζει δύσκολα θέματα με αυτοπεποίθηση, μέσα από διαπεραστική πρόζα».
O/Η Rijneveld, που έχει εκδώσει ήδη δύο ποιητικές συλλογές, μεγάλωσε σε ένα αγροτικό χωριό νότια του Άμστερνταμ και σε ηλικία 3 ετών βίωσε τον θάνατο του 12χρονου αδελφού του/της που σκοτώθηκε από διερχόμενο λεωφορείο, στον δρόμο του για το σχολείο. Σε συνέντευξή στους Times, αποκάλυψε ότι η προτεσταντική οικογένειά του/της είναι επίσης θρησκευόμενη και για κάθε δυσκολία στρέφεται στον Θεό. «Τώρα προσπαθώ να κάνω το ίδιο με το γράψιμο, όπως έκανα ως παιδί με την προσευχή: να ελπίζω, να επιθυμώ και να αναζητώ ανακούφιση. Όταν κάποιος πεθαίνει σε μια οικογένεια κάτι από τα δύο συμβαίνει. Ή τα υπόλοιπα μέλη έρχονται πιο κοντά ή διαλύονται. Όταν ήμουν παιδί έβλεπα ότι εμείς αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε».
Στην πραγματικότητα, οι ομοιότητες ανάμεσα στο βιβλίο και στον αληθινό θάνατο του αδερφού του/της, προκάλεσαν ρήγμα στην οικογένεια, σύμφωνα με τον/τη Rijneveld. Όταν το βιβλίο εκδόθηκε στην Ολλανδία το 2018, «όλο το χωριό μιλούσε γι’ αυτό». «Η οικογένειά μου κι εγώ είμαστε πολύ διαφορετικοί. Δεν μεγάλωσαν με λογοτεχνία, οπότε είναι δύσκολο για εκείνους να καταλάβουν ότι σε ένα μυθιστόρημα δεν είναι όλα αλήθεια». Σύμφωνα με τη συγγραφέα και στενή του/της φίλη, Lize Spit, ο/η Rijneveld δεν έχει πλέον επαφή μαζί τους.
Ο/Η Rijneveld αυτοπροσδιορίζεται ως μη δυαδικό άτομο και χρησιμοποιεί τις αντωνυμίες they/them. Έχει δηλώσει πως από παιδί το φύλο του ήταν ασαφές. Προτιμούσε να φοράει αγορίστικα ρούχα και την πρώτη μέρα στο σχολείο ερωτήθηκε από συμμαθητή αν είναι αγόρι ή κορίτσι. «Δεν ήξερα τι να απαντήσω. Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ». Ως αγοροκόριτσο υπήρξε θύμα εκφοβισμού και προσπαθούσε να ντύνεται με πιο γυναικεία ρούχα. Στα 19 μετακόμισε στην Ουτρέχτη για να σπουδάσει παιδαγωγικά στο κολέγιο. Στα 23 άλλαξε το όνομά του/της από Marieke σε Marieke Lucas, προσθέτοντας το όνομα ενός φανταστικού παιδικού φίλου. «Αναρωτήθηκα αν ήθελα να είμαι αγόρι, κορίτσι ή κάτι ενδιάμεσο και κατέληξα στο τελευταίο».
Το βιβλίο περιλαμβάνει περιγραφές κακοποίησης ζώων και άλλες σκληρές εικόνες που έγιναν αντικείμενο σχολιασμού από πολλούς βιβλιοκριτικούς στη Βρετανία, αλλά και το ξύπνημα της σεξουαλικότητας της Jas και των αδελφών της. Η μεταφράστρια δήλωσε στους Times ότι δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα με κάποιες από αυτές τις σκηνές. «Προσπαθούσα να μην αφήνω αυτά τα κομμάτια για το βράδυ για να μην έχω εφιάλτες».
Το «The Discomfort of Evening» θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος, την άνοιξη του 2021, σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου.
Αναδημοσίευση από lifo.gr
