Συγκλόνισαν, ταρακούνησαν και διαμόρφωσαν τη μουσική βιομηχανία, αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού, η κάθε μια με τον δικό της τρόπο και στη δική της εποχή.
Από τη Λιάνα Μαστάθη
08/03/2022
H μουσική βιομηχανία δεν ήταν πάντα φιλόξενη απέναντι στο γυναικείο φύλο. Στις αρχές του 20ού αιώνα πολλές γυναίκες απαγορευόταν να παίζουν σε συγκεκριμένους χώρους. Άλλες αντιμετώπιζαν χλευασμό, διακρίσεις στο δρόμο, στο ραδιόφωνο, αλλά και από στελέχη δισκογραφικών και συναδέλφους άντρες καλλιτέχνες.
Το μουσικό τοπίο δεν θα ήταν το ίδιο σήμερα, χωρίς το πρωτοποριακό έργο αυτών των γυναικών.
1.Ma Rainey / H Mother of Blues
Υπήρξε μια δυνατή, ατρόμητη και ανεξάρτητη περσόνα και με την αυθεντικά βραχνή φωνή της άνοιξε τον δρόμο για καλλιτέχνες όπως ο Louis Armstrong, η Janis Joplin και η Bonnie Raitt. Ήταν η πρώτη γυναίκα που καθιέρωσε τα «classic blues» και περιέγραψε την ζωή των μαύρων γυναικών με έναν τρόπο που δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ στο παρελθόν. Στα τραγούδια της, οι γυναίκες έπιναν διασκέδαζαν και είχαν πλούσια σεξουαλική ζωή, συμπεριφορές για τις οποίες καυχιόταν, κάτι που μέχρι τότε ήταν αποδεκτό μόνο από τους άντρες. Για πολλούς ήταν ακριβώς αυτά τα θέματα που παρουσίαζε στα τραγούδια της που την συνδέουν με το σημερινό hip hop, μια κουλτούρα που ενέπνευσε και ως fashion icon. Πρωτοπόρος και στην σκηνική παρουσία με φανταχτερά, ακριβά κοστούμια , φορώντας λοφία στρουθοκαμήλου, σατέν φορέματα, πούλιες, χρυσά κολιέ, διαμαντένιες τιάρες και χρυσά δόντια.
2. Bessie Smith / Η αυτοκράτειρα των Blues
Η πιο δημοφιλής τραγουδίστρια των μπλουζ τις δεκαετίες 20 και 30, ήταν η γυναίκα που κατάφερε να απαιτεί 200 δολάρια ανά ηχογράφηση, σε μια εποχή που ένας άντρας πληρωνόταν 15 δολάρια για την ίδια δουλειά. Τραγούδια όπως τα «Jail House Blues», «Work House Blues», «Prison Blues» και «Send Me to the ‘ Lectric Chair» ασχολήθηκαν κριτικά με κοινωνικά ζητήματα της εποχής, όπως η θανατική ποινή και η εκμετάλλευση των έγχρωμων καταδίκων, ενώ τα «Poor Man’s Blues» και «Washwoman’s Blues» θεωρούνται από μελετητές ως μια πρώιμη μορφή αφροαμερικανικής μουσικής διαμαρτυρίας. Μέσα από την μουσική της σχολίαζε κοινωνικά ζητήματα όπως η φτώχεια, αλλά και η γυναικεία σεξουαλικότητα. Υποστήριζε ότι οι γυναίκες πρέπει να αναζητούν την ευτυχία ενθαρρύνοντας τις να αγκαλιάσουν το δικαίωμά τους να πίνουν, να διασκεδάζουν και να ικανοποιούν τις σεξουαλικές τους ανάγκες, ως μέσο αντιμετώπισης του άγχους και της δυσαρέσκειας στην καθημερινή τους ζωή.
3. Billie Holiday / Η Lady Day
Έγινε μια από τις πρώτες μαύρες γυναίκες που συνεργάστηκε με λευκή ορχήστρα όταν περιόδευσε με τoν Artie Shaw στα τέλη της δεκαετίας του ‘30. Με απαράμιλλο θάρρος, ταξίδευε στην Αμερική του Νότου, αψηφώντας την Κου Κλουξ Κλαν, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλειά της, τη δική της ζωή, χρησιμοποιώντας το ταλέντο της για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με το λιντσάρισμα των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το «Strange Fruit», το οποίο είναι αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό τραγούδι της καριέρας της, ήταν η διαμαρτυρία της Billie: με θέμα του ακριβώς αυτό το ιστορικό ομαδικών επιθέσεων κατά των αφροαμερικανών από τους λευκούς, ήταν ένα τραγούδι που δεν της άρεσε να τραγουδά, το έκανε σκόπιμα, όμως, για να ταρακουνήσει το κοινό και να σταματήσει την κακοποίηση των μαύρων. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έλαβε ακραία μέτρα για να καταστείλει τις προσπάθειές της, αλλά εκείνη συνέχισε με γενναιότητα να ερμηνεύει το τραγούδι σε μια σειρά από χώρους, συμπεριλαμβανομένων θεάτρων με κατά κύριο λόγο λευκά ακροατήρια. Με το «Strange Fruit», άλλωστε, η Lady Day εδραίωσε ένα ιστορικό ορόσημο: ήταν η πρώτη φορά που μια γυναίκα τραγουδίστρια ήταν τόσο πολιτικά ειλικρινής, αλλά και ταυτόχρονα τόσο θυμωμένη.
4. Ella Fitzgerald / H Πρώτη Κυρία του Τραγουδιού
Η πρώτη μαύρη τραγουδίστρια που κέρδισε ποτέ βραβείο Grammy, Ella Fitzgerald συγκέντρωσε 13 συνολικά, ηχογραφώντας πάνω από 200 albums. Μαχόταν ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις, υπήρξε ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα και χρησιμοποίησε τη φήμη της για να σπάσει τα φυλετικά εμπόδια σε ολόκληρη τη χώρα. Κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας της, το ταλέντο της την βοήθησε να εισβάλει σε μέρη που πολλοί Αφροαμερικανοί δεν τόλμησαν να πάνε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και του 1960, μια εποχή φυλετικού διαχωρισμού. Το αναμφισβήτητο ταλέντο της, ωστόσο, της επέτρεψε να ανοίξει πόρτες όχι μόνο για τον εαυτό της, αλλά και για τους πολλούς Aφροαμερικάνους ερμηνευτές που την ακολούθησαν.
5. Janis Joplin / Η αντικομφορμίστρια
Aν και έζησε μόλις 27 χρόνια, κατάφερε να αφήσει το στίγμα της και να καταρρίψει πολλά ταμπού που σχετίζονταν με το status των γυναικών στη μουσική βιομηχανία. Εμπνευσμένη από την Ma Rainey και την Bessie Smith, άρχισε να τραγουδά folk και blues στο σχολείο, εξοστρακισμένη από τους συμμαθητές της, όχι μόνο λόγω του βάρους της και των ουλών της ακμής, αλλά και λόγω της αγάπης της για τη μαύρη μουσική. Αν και αγνόησε το φεμινιστικό κίνημα, η άρνηση της να συμμορφωθεί με την τυπική γυναικεία εικόνα και η αντικομφορμιστική της εμφάνιση, ήταν μια επανάσταση απέναντι στις υπάρχουσες τότε πατριαρχικές νόρμες. Απελευθέρωσε τις γυναίκες από τα κραγιόν, τους στηθόδεσμους, τα κοκαλάκια, αντιστρέφοντας μέσα από τον δικό της, ριζικά ανορθόδοξο τρόπο ζωής, την αντίληψη που επικρατούσε για την ταυτότητα του γυναικείου φύλου. «Αφού με δουν», είπε, «όταν οι μητέρες τους τούς βάζουν όλα αυτά τα πουλόβερ από κασμίρι με ζωνάρι, ίσως να το ξανασκεφτούν: ότι μπορούν να κερδίσουν με το να είναι ο εαυτός τους».
6. Patti Smith / Η Ιέρεια του Punk
Τραγουδίστρια, συγγραφέας και ποιήτρια, η Patti Smith είναι μία καλλιτέχνις που έχει διατηρήσει την αξιοπιστία, της δημιουργώντας μουσική με απόλυτη ειλικρίνεια και αρνούμενη να συμβιβαστεί. Έχει συμβάλει καθοριστικά στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου των γυναικών στη μουσική βιομηχανία για τις μελλοντικές γενιές, ενώ θεωρείται η ιέρεια του punk, καθώς το πρώτο της άλμπουμ, «Horses», καθόρισε το συγκεκριμένο κίνημα στη Νέα Υορκη. Οι Siouxsie and the Banshees, ο Kurt Cobain, οι REM, οι The Smiths και η Madonna, είναι μόνο μερικοί από τους καλλιτέχνες που έχουν αναγνωρίσει την επιρροή της στη μουσική τους. Καθ ‘όλη τη διάρκεια της καριέρας της, υπήρξε μια από τις πρώτες ακτιβιστικές φωνές στον χώρο της μουσικής. Παραμένει ενεργή συμμετέχοντας σε διάφορες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υψώνοντας την φωνή της σε κοινωνικά θέματα, από τον πόλεμο στο Ιράκ, το Γκουαντάναμο, το Αφγανιστάν, την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας, μέχρι την κλιματική αλλαγή.
7. Carole King / Η τραγουδοποιός
Θεωρείται η πιο πετυχημένη γυναίκα τραγουδοποιός, έχοντας γράψει μερικές από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της δεκαετίας τους ’60 κι ανοίγοντας τον δρόμο για τις γυναίκες τραγουδοποιούς σε όλο τον κόσμο. Για περισσότερα από 20 χρόνια το προσωπικό της άλμπουμ «Tapestry» κατείχε το ρεκόρ για τις περισσότερες εβδομάδες στα charts ως το νούμερο ένα άλμπουμ από γυναίκα καλλιτέχνη. Έχει επίσης κερδίσει τέσσερα βραβεία Grammy και θέσεις τόσο στο Songwriters Hall of Fame όσο και στο Rock and Roll Hall of Fame. Υπήρξε αν όχι η πρώτη, σίγουρα μια από τις πρώτες γυναίκες που είχαν τον απόλυτο έλεγχο της δουλειάς τους. Έχει γράψει ή συν-γράψει πάνω από 500 τραγούδια καθ ‘όλη τη διάρκεια της καριέρας της και είχε τεράστια εμπορική επιτυχία με 118 από αυτά να έχουν μπει στο Billboard Hot 100. Μία γυναίκα που γράφοντας, ξεφεύγει από τα συνηθισμένα θέματα της εποχής, και απευθύνεται σε ενήλικες γυναίκες ενθαρρύνοντας τες να αποδεχθούν τον εαυτό τους.
8. Madonna / Η Βασίλισσα της Pop
Πιστοποιημένα η καλλιτέχνης με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών, η πιο πετυχημένη σόλο καλλιτέχνης στην ιστορία του Billboard, η πιο πετυχημένη σε περιοδείες σόλο καλλιτέχνης και γενικότερα μια από τις πιο επιδραστικές περσόνες στην μουσική, η Madonna είναι η αδιαφιλονίκητη βασίλισσα της pop. Σε ηλικία 20 ετών φεύγει με 35 δολάρια στη τσέπη από το Μίσιγκαν να πάει στην Νέα Υόρκη, φιλοδοξώντας να γίνει ποπ σταρ. Ειλικρινής από την αρχή, προβάλει την σεξουαλικότητα της χωρίς ντροπή, αγγίζει θέματα ταμπού όπως η θρησκεία, λατρεύεται και εμπνέει γενιές γυναικών. Επανεφευρίσκει τον εαυτό της και τη μουσική της συνεχώς, αλλάζοντας στυλ αναλόγως την εποχή και δαμάζει τις νέες μουσικές τάσεις. Έχει την δική της δισκογραφική εταιρία από το 1992, έχει κάνει ταινίες, έχει κυκλοφορήσει παιδικά βιβλία, δημιούργησε το δικό της label σε ρούχα και γυμναστήρια, ενώ έχει συνεισφέρει σε πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις, ιδρύοντας το Ray of Light Foundation το 1998 και το Raising Malawi το 2006, αφιερωμένο στη βοήθεια της ακραίας φτώχειας και των ταλαιπωριών που υπέστησαν ένα εκατομμύριο ορφανά του Μαλάουι.
9. Aretha Franklin / Η Βασίλισσα της Soul
Τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, ηθοποιός, μουσικός, αλλά και ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών, η Βασίλισσα της Soul ήταν η πρώτη γυναίκα που εντάχθηκε στο Rock & Roll Hall of Fame. To Respect της έγινε ύμνος και σύμβολο των πολιτικών δικαιωμάτων και του γυναικείου κινήματος, ενώ η ίδια είχε πει: «Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους, όχι μόνο για μένα, ή για το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων ή για τις γυναίκες. Είναι σημαντικό για όλους. Επειδή οι άνθρωποι θέλουν σεβασμό – ακόμη και μικρά παιδιά, ακόμη και μωρά. Ως άνθρωποι, αξίζουμε τον σεβασμό ο ένας του άλλου». Υπήρξε αφοσιωμένη φιλάνθρωπος, υποστηρίζοντας οικονομικά πολλές οργανώσεις και απαιτώντας κοινωνική δικαιοσύνη. Από το Rainforest Fund, το Elton John AIDS Foundation, το Feeding America, τα Special Olympics, μέχρι την κηδεία του Martin Luther King Jr και την ορκωμοσία του Barack Obama, η Aretha ήταν πάντα παρούσα, δίνοντας της υποστήριξη της και εκφράζοντας τις κοινωνικές ευαισθησίες της.
10. Beyonce / H Queen Bey
Όχι μόνο ένα από τα διασημότερα ονόματα στον κόσμο αλλά και μια πρωτοπόρος που αποτελεί έμπνευση για τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο, η Queen Bey βάδισε στα χνάρια της Madonna για να δημιουργήσει μια αυτοκρατορία γύρω από το όνομα της, με επιχειρηματικές αλλά και φιλανθρωπικές δράσεις. Στη διάρκεια της καριέρας της αναζητούσε και επιδίωκε να έχει τον απόλυτο έλεγχο, όπως και τα υπόλοιπα ονόματα σε αυτή τη λίστα. Υποστηρίκτρια του φεμινισμού και του Black Lives Matter, των γάμων ίδιου φύλου, αλλά και επικριτική απέναντι στην αστυνομία, η Beyonce έχει αφήσει σημαντικό στίγμα στην pop κουλτούρα, η επίδραση του οποίου, για πολλούς, θα αποτιμάται για δεκαετίες ακόμη. Όπως έγραψε ο συγγραφέας James Clear, στο βιβλίο του Atomic Habits (2018): «Τα τελευταία εκατό χρόνια έχουμε δει την εξέλιξη του αυτοκινήτου, του αεροπλάνου , την τηλεόραση, τον προσωπικό υπολογιστή, το Διαδίκτυο, το smartphone και την Beyoncé»…
